Mắt vàng, hay còn gọi là hoàng đản, là tình trạng lòng trắng của mắt chuyển sang màu vàng do sự tích tụ bilirubin trong máu. Đây thường là dấu hiệu của các vấn đề về gan, mật hoặc tụy. Hãy cùng tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả để bảo vệ sức khỏe của bạn.
Mắt vàng là gì?
Mắt vàng, hay còn gọi là hoàng đản, là một tình trạng trong đó phần lòng trắng của mắt (củng mạc) chuyển sang màu vàng. Đây là một triệu chứng thường gặp của bệnh lý về gan, mật hoặc tụy, do sự tích tụ bilirubin trong máu.
Bilirubin là một chất màu vàng được tạo ra khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ. Thông thường, gan sẽ xử lý bilirubin và thải nó ra ngoài cơ thể qua phân và nước tiểu. Tuy nhiên, khi gan bị tổn thương hoặc đường dẫn mật bị tắc nghẽn, bilirubin không thể được thải ra ngoài một cách hiệu quả, dẫn đến sự tích tụ trong máu và gây ra vàng da, vàng mắt.
1. Bệnh gan
- Viêm gan: Viêm gan do virus (viêm gan A, B, C) hoặc các nguyên nhân khác như rượu, thuốc, bệnh tự miễn có thể làm tổn thương gan, ảnh hưởng đến khả năng xử lý bilirubin và gây vàng mắt.
- Xơ gan: Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương nặng, mô gan lành bị thay thế bởi mô sẹo, làm giảm chức năng gan và gây tích tụ bilirubin trong máu.
- Ung thư gan: Ung thư gan có thể phá hủy tế bào gan hoặc đường mật, gây ảnh hưởng đến quá trình xử lý bilirubin và dẫn đến vàng mắt.
2. Tắc nghẽn mật
- Sỏi mật: Sỏi mật có thể gây tắc nghẽn đường mật, khiến mật không thể lưu thông bình thường và bilirubin tích tụ trong máu.
- Ung thư tụy hoặc túi mật: Các khối u ở tụy hoặc túi mật có thể chèn ép đường mật, gây tắc nghẽn và dẫn đến vàng mắt.
- Các bệnh lý khác về đường mật: Một số bệnh lý khác như teo đường mật bẩm sinh, viêm đường mật nguyên phát hoặc viêm đường mật xơ hóa nguyên phát cũng có thể gây tắc nghẽn mật và dẫn đến vàng mắt.
3. Thiếu vitamin
- Thiếu vitamin K: Vitamin K đóng vai trò quan trọng trong quá trình đông máu. Thiếu vitamin K có thể gây ra các vấn đề về đông máu và dẫn đến vàng da, vàng mắt.
4. Thuốc và hóa chất
- Một số loại thuốc: Một số loại thuốc như acetaminophen (khi dùng quá liều), penicillin, thuốc tránh thai, chlorpromazine và steroid có thể gây tổn thương gan và dẫn đến vàng mắt.
- Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Tiếp xúc với một số hóa chất độc hại như carbon tetrachloride hoặc phosphorus cũng có thể gây tổn thương gan và dẫn đến vàng mắt.
5. Gan nhiễm mỡ
- Gan nhiễm mỡ không do rượu: Tình trạng tích tụ quá nhiều mỡ trong gan mà không liên quan đến việc sử dụng rượu. Trong một số trường hợp, gan nhiễm mỡ không do rượu có thể tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ không do rượu, gây tổn thương gan và dẫn đến vàng mắt.
6. Bệnh ung thư
- Ung thư gan, tụy hoặc túi mật: Như đã đề cập ở trên, ung thư ở các cơ quan này có thể gây tắc nghẽn đường mật hoặc phá hủy tế bào gan, dẫn đến vàng mắt.
7. Lạm dụng rượu bia
- Lạm dụng rượu bia: Uống quá nhiều rượu trong thời gian dài có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng, dẫn đến xơ gan và vàng mắt.
5 phương pháp điều trị mắt vàng
Điều trị mắt vàng phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Sau khi bác sĩ xác định được nguyên nhân, họ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Dưới đây là 5 phương pháp điều trị mắt vàng thường được áp dụng:
Tăng cường lượng nước uống
- Nước giúp cơ thể loại bỏ các chất độc hại, bao gồm cả bilirubin dư thừa.
- Uống đủ nước mỗi ngày (khoảng 2-3 lít) có thể hỗ trợ quá trình đào thải bilirubin và giảm vàng mắt.
- Ngoài ra, nước còn giúp duy trì độ ẩm cho mắt, ngăn ngừa khô mắt và kích ứng.
Sử dụng thuốc
- Tùy thuộc vào nguyên nhân gây vàng mắt, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc khác nhau:
- Thuốc kháng virus: Nếu vàng mắt do viêm gan virus, thuốc kháng virus có thể giúp kiểm soát virus và giảm tổn thương gan.
- Thuốc kháng sinh hoặc kháng nấm: Nếu vàng mắt do nhiễm trùng, thuốc kháng sinh hoặc kháng nấm có thể được sử dụng để điều trị nhiễm trùng.
- Thuốc điều trị bệnh gan: Trong trường hợp vàng mắt do xơ gan hoặc các bệnh lý gan khác, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để hỗ trợ chức năng gan và giảm triệu chứng.
Thay đổi chế độ ăn uống
- Chế độ ăn uống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chức năng gan và giảm vàng mắt.
- Nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc.
- Hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, đồ uống có cồn và đường.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn về chế độ ăn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
Quang trị liệu
- Quang trị liệu thường được sử dụng để điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh.
- Ánh sáng đặc biệt giúp chuyển hóa bilirubin thành dạng dễ dàng đào thải khỏi cơ thể.
- Phương pháp này thường an toàn và hiệu quả, tuy nhiên cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ.
Truyền máu
- Trong một số trường hợp hiếm gặp, khi vàng mắt do thiếu máu huyết tán hoặc các vấn đề về máu khác, truyền máu có thể được chỉ định để thay thế các tế bào máu bị tổn thương và giảm nồng độ bilirubin trong máu.
Phòng ngừa bệnh vàng mắt
Phòng ngừa vàng mắt tập trung vào việc duy trì sức khỏe gan và hệ thống tiêu hóa, cũng như tránh các yếu tố nguy cơ có thể gây tổn thương gan. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa quan trọng:
- Tiêm phòng viêm gan: Tiêm vắc-xin phòng ngừa viêm gan A và B là biện pháp hiệu quả để bảo vệ gan khỏi các loại virus gây bệnh này.
- Hạn chế uống rượu bia: Uống quá nhiều rượu bia có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng. Nếu bạn uống rượu, hãy uống có chừng mực và không vượt quá giới hạn khuyến nghị.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân và béo phì làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, một trong những nguyên nhân gây vàng mắt.
- Thận trọng khi sử dụng thuốc: Luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc và không tự ý dùng thuốc khi không có chỉ định của bác sĩ.
